Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Apoyo
www.wp1.es-es.nina.az
  • Wikipedia

El idioma franco provenzal o arpitano en francés franco provençal en francés y en arpitano arpitan es una lengua románic

Francoprovenzal

Francoprovenzal
www.wp1.es-es.nina.azhttps://www.wp1.es-es.nina.az

El idioma franco-provenzal o arpitano (en francés: franco-provençal, en francés y en arpitano: arpitan) es una lengua románica que se usa en algunas partes de Francia, Italia y Suiza. Su zona de distribución autóctona es conocida como Arpitania.

Arpitano, Francoprovenzal
Patouès, Arpitan, Francoprovençâl
Hablado en image Francia
image Suiza
image Italia
Región Suroeste de Suiza, noroeste de Italia (sobre todo en todo el image Valle de Aosta, en algunos valles de image Piamonte y en 2 municipios de Apulia) y centro-este de Francia
Hablantes ~147 000 en Francia y ~77 000 en otros países (mayor. Italia y Suiza)[1]​
Familia

Indoeuropeo
 Itálico
  Romance
   Romance occidental
    Galorromance

      franco-provenzal
Escritura alfabeto latino
Códigos
ISO 639-2 roa
ISO 639-3 frp
image

[editar datos en Wikidata]

Aspectos históricos, sociales y culturales

Hablantes

Los datos más actualizados sobre el total de hablantes de las distintas variantes del arpitano sitúan a una mayoría de unos 147 000 en Francia y unos 77 000 en Italia y Suiza.[2]​ Sin embargo, solo es hablada de manera difusa y a nivel de idioma nativo en el Valle de Aosta, donde se usa la variedad valdostana.[3]​[4]​ La Unesco la ha declarado lengua en peligro.

Historia

image
Mapa de la Arpitania (texto en arpitán).

Históricamente la principal ciudad de la Arpitania fue Lyon.

Descripción lingüística

Clasificación

El franco-provenzal forma uno de los dos grandes grupos en que se dividen las lenguas galorromances nucleares.

Fonología

Existe cierta variación dialectal, por lo que la correspondencia entre la ortografía y la fonología no siempre es directa, es particularmente interesante la propuesta de , quien propone una ortografía supradialectal (como pretendida base para una koiné arpitana). En esa propuesta a cada letra o dígrafo le corresponde un fonema (aunque la realización particular puede depender de la región). El principal alófono se indica en la tabla y las variaciones se indican tras la tabla:

Consonantes
Bilabial Labio-
dental
Dental Alveolar Post-
alveolar
Palatal Velar Glotal
Oclusiva sorda p [p] t [t̪] (ty) [ʈ] (ky) [c] k [k]
sonora b [b] d [d̪] (dy) [ɖ] (gy) [ɟ] g [ɡ]
Nasal m [m] n [n] ny [ɲ]
Africada sorda c [ʦ] (cy) [t͡ʂ]
sonora j [ʣ] (jy) [d͡ʐ]
Fricativa sorda f [f] s [s] x [ʃ] h [h]
sonora v [v] z [z] (zy) [ʒ]
Lateral l [l] ly [ʎ]
Rótica r / [ʁ]~[r]/
Semivocal w [w] y [j]
Vocales
Grafema AFI
a ä
e ɛ
o ʌ
oe ə
ei e
ou ɤ
i i
ü ʉ
u ɯ

Notas sobre la pronunciación:

  • c: Puede pronunciarse como una africada alveolar sorda ʦ, una africada post-alveolar sorda ʧ, una africada alveopalatal sorda t͡ɕ, o una combinación [st].
  • cy: Puede pronunciarse como una africada retrofleja sorda t͡ʂ, ou une africada post-alveolar sorda ʧ.
  • j: Puede pronunciarse como una africada alveolar sonora ʣ, o una fricativa dental sonora ð.
  • r: Harrieta preconiza una consonante rótica alveolar sonora r, pero según las regiones puede ser pronunciada también como una fricativa uvular sonora ʁ, o una vibrante múltiple uvular ʀ.
  • x: Puede pronunciarse como una fricativa postalveolar sorda ʃ, una fricativa alveopalatal sorda ɕ, o una fricativa retrofleja sorda ʂ.

Ortografía

El siguiente cuadro muestra la articulación de las vocales ortográficas <a, e, i, o, u> según el entorno (simple, con circumflejo, con acento grave, con cierre nasal, seguidas de e):

 -^`-n-e
aa / ɑɑ / o ã 
eeeːɛĩ 
iiɨ  
ouoː õwe
uyø 

Léxico comparado

Latín Castellano Franco-
Provenzal
Francés Catalán Occitano Italiano
clave(m) llave clâ clef /
clé
clau clau chiave
cantare cantar chantar chanter cantar cantar cantare
capra cabra cabra /
chiévra
chèvre cabra cabra capra
lingua lengua lenga langue llengua lenga /
lengua
lingua
nocte(m) noche nuet nuit nit nuèit /
nuèch
notte
sapone(m) jabón savon savon sabó sabon sapone
sudare sudar suar suer suar susar sudare
vita vida via vie vida vida vita
pacare pagar payer payer pagar pagar pagare
platea plaza place place plaça plaça piazza
ecclesia iglesia églésé église església glèisa chiesa
caseum
(formaticum)
queso tôma /
fromâjo
fromage formatge formatge formaggio

Variantes dialectales

  • Valdostano
  • Vaudés
  • Jurassien
  • Lyonnés
  • Savoyard
  • Dauphinés

Comparación dialectal

La ortografía difiere según los autores. Martin (2005), da el ejemplo entre Bressan y Saboyano. Duboux (2006) compara el francés y el vaudois.

GLOSA Francés Franco-
provenzal
Saboyano
(Savoyard)
Bressan Valdostano
(Valdôtain)
Vaudois
¡Buenos días! Bonjour! Bonjor! /bɔ̃ˈʒu/ /bɔ̃ˈʒø/ Bondzor ! Bondzo !
Buenas noches Bonne nuit ! Bôna nuet ! /bunɑˈne/ /bunɑˈnɑ/ Baanét ! Bouna né !
Hasta la vista Au revoir ! A revêr ! /arˈvi/ /a.rɛˈvɑ/ Au revoir ! À revère !
Sí Oui Ouè /ˈwɛ/ /ˈwɛ/ Ouè Oï, Oyî, Vâ, Ouâi, Voué, Vaî
No Non Nan /ˈnɑ/ /ˈnɔ̃/ Na Na
Puede ser Peut-être T-èpêr / Pôt-étre /tɛˈpɛ/ /pɛˈtetrə/ Magâ pâo-t-ître
Por favor S’il vous plait S’el vos plét /sivoˈple/ /sevoˈplɛ/ Pe plésì Se vo plyé
Gracias Merci ! Grant marci ! /grɑ̃maˈsi/ /grɑ̃marˈsi/ Gramasì Grand macî !
Un hombre Un homme On homo /on ˈomo/ /in ˈumu/ Eun ommo On hommo
Una mujer Une femme Na fena /nɑ ˈfɛnɑ/ /nɑ ˈfɛnɑ/ Euna fenna Onna fènna
El reloj L’horloge Lo relojo /lo rɛˈloʒo/ /lo rɛˈlodʒu/ Lo relojo Lo relodzo
Los relojes Les horloges Los relojos /lu rɛˈloʒo/ /lu rɛˈlodʒu/ Lé reloge Lè relodze
La rosa La rose La rousa /lɑ ˈruzɑ/ /lɑ ˈruzɑ/ La rosa La roûsa
Las rosas Les roses Les rouses /lɛ ˈruzɛ/ /lɛ ˈruze/ Lé rose Lè roûse
(él) come Il mange. Il menge. /il ˈmɛ̃ʒɛ/ /il ˈmɛ̃ʒɛ/ Y meudje Ye medze
(ella) canta Elle chante. Le chante. /lə ˈʃɑ̃tɛ/ /ɛl ˈʃɑ̃tɛ/ Llie tsante Ye tsante
Llueve Il pleut. O pluvinye. /o ploˈvɛɲə/ Y plout Ye plyâo
Il pleut. O brolyasse. /u brulˈjasə/
¿Qué hora es? Quelle heure est-il ? Quint’ hora est ? /kɛ̃t ˈørɑ ˈjɛ/ Quent’eura l’è-t ? Quint'hâora l’è-te ?
Quelle heure qu’il est ? Quâl’ hora qu’el est ? /tjel ˈoʒɑ ˈjə/
Son las 6:30 Il est 6h 30 El est siéx hores et demi. /ˈjɛ siz ˈørɑ e dɛˈmi/ L’è-t chuis eure é demi L’è sî z'hâore et la demi.
Il est 6h 30 El est siéx hores demi. /ˈɛjɛ siʒ ˈoʒə dɛˈmi/
¿Cómo se llama usted? Comment vous vous appelez ? Tè que vos éds niom ? /ˈtɛk voz i ˈɲɔ̃/ Quen non avéde-vo ?
Comment vous vous appelez ? Coment que vos vos apelâds ? /kɛmˈe kɛ ˈvu vu apaˈlo/ Quemeint vo appelâ-vo ?
Me alegro de verte Je suis content de vous voir. Je su bonéso de vos vér. /ʒə sɛ buˈnezə də vo vi/ Dze si bien contèn de vo vére. Ye su conteint de vo vère.
Je suis content de vous voir. Je su content de vos vére. /ʒɛ si kɔ̃ˈtɛ də vu vɑ/
¿Hablas la lengua regional? Parlez-vous patois ? Prègiéds-vos patouès ? /prɛˈʒi vo patuˈe/ Prédzade-vo patoué ? Parlâ-vo patois ?
Parlez-vous patois ? Côsâds-vos patouès ? /koˈʒo vu patuˈɑ/ Dèvesâ-vo patouè ?

Véase también

  • Arpitania

Referencias

  1. [1]
  2. «ethnologue.com». 
  3. Decime, Vernetto, Profil de la politique linguistique de la Vallée d’Aoste, éd. Le Château, p. 20, 2009.
  4. Une Vallée d'Aoste bilingue dans une Europe plurilingue Archivado el 24 de septiembre de 2015 en Wayback Machine. - Fondation Émile Chanoux, Aoste.

Bibliografía

  • Joze Harietta (Seudónimo de Joseph Henriet), La lingua arpitana : con particolare riferimento alla lingua della Val di Aosta, Tip. Ferrero & Cie. die Romano Canavese, 1976, 174 p.
  • Ursula Reutner: "‘Minor’ Gallo-Romance Languages“. In: Lebsanft, Franz/Tacke, Felix: Manual of Standardization in the Romance Languages. Berlin: de Gruyter (Manuals of Romance Linguistics 24), 2020, 773–807, ISBN 9783110455731.

Enlaces externos

image Esta lengua tiene su propia Wikipedia. Puedes visitarla y contribuir en Wikipedia en idioma franco-provenzal.
  • El idioma arpitán en Arpitania.eu
  • Francoprovencal.org
  • ISO Documentation
  • Idioma franco-provenzal en Ethnologue
  • El patois del Valle de Aosta
  • image Datos: Q15087
  • image Multimedia: Arpitan/Francoprovençal language / Q15087

wikipedia, wiki, leyendo, leer, libro, biblioteca, español, española, descargar, gratis, descargar gratis, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, imagen, música, canción, película, libro, juego, juegos, móvil, teléfono, android, ios, apple, teléfono móvil, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, ordenador

Fecha de publicación: Noviembre 02, 2024, 12:22 pm
Más leído
  • Mayo 01, 2025

    Partido Comunista de Asturias

  • Mayo 06, 2025

    Partido Comunista

  • Mayo 13, 2025

    Partida de nacimiento

  • Mayo 14, 2025

    Partición de disco

  • Mayo 11, 2025

    Partitocracia

A diario
  • DNA Productions

  • Jimmy Neutron: Boy Genius

  • Tabla periódica de los elementos

  • Agnosticismo

  • Rodrigo (cantante)

  • Francia

  • Ataques de India contra Pakistán de 2025

  • Giro de Italia 2025

  • Kit Bond

  • Enzo Ferrari (futbolista)

NiNa.Az - Estudio

  • Wikipedia

Inscríbase al boletín

Al suscribirse a nuestra lista de correo, siempre recibirá nuestras últimas noticias.
Ponerse en contacto
Contacta con nosotros
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Reservados todos los derechos.
Derechos de autor: Dadaş Mammedov
Arriba